Gıda fiyat artışı: Dünyada yüzde 4, Türkiye’de yüzde 92

Dünyada 6 aydır düşen gıda fiyatları, Türkiye’de 2 yıldır yükseliyor. Ülkelere fark atan gıda enflasyonunun yükseliş eğiliminin yeni ekonomik modelle gerçekleşmesi dikkat çekiyor.

Küresel gıda fiyatları 6 aydan bu yana düşerken Türkiye’de ise Eylül 2020’den itibaren 2 yıldır artış eğiliminde. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) ve Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı gıda fiyat endeksleri arasındaki fark, Türkiye’nin “yeni ekonomik modele” geçtiği Kasım 2022’den itibaren giderek büyüyen bir makasa dönüştü. Ağustos ayında yüzde 90.3 olan gıda enflasyonu eylülde yüzde 92’yi geçti.

TÜRKİYE AÇIK ARA ÖNDE

Türkiye’de resmi yıllık enflasyon Eylül 2022’de yüzde 83’ü aşarken ulaştırmadan sonra en çok fiyat artışı gıdada oldu. Türkiye’de gıda fiyatları son 1 yılda yüzde 92 artış gösterirken küresel gıda fiyatlarındaki yıllık artış oranı ise yüzde 4 oldu. Ağustos ayı itibarıyla Avrupa Birliği (AB) yıllık gıda enflasyonu ortalaması yüzde 14 olurken Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ortalaması ise yüzde 15 olarak gerçekleşti. Öte yandan OECD ülkelerinde gıda fiyatlarının en çok arttığı ülke açık ara Türkiye oldu. Türkiye’ye en yakın artış yüzde 33 ile Macaristan’da yaşanırken gıda ve alkolsüz içecek fiyatlarının en az yükseldiği ülkeler ise yüzde 3 ile İsviçre oldu. Ağustos 2022 itibarıyla yıllık gıda enflasyonu Almanya’da yüzde 16, İsveç’te yüzde 14, ABD’de yüzde 14, İngiltere, Avusturya ve Hollanda’da yüzde 13; Fransa’da ise yüzde 8 olarak gerçekleşti. Türkiye’de 2019-2021 arasında yıllık gıda enflasyonu yüzde 15-20 civarında seyrederken 2022 yılından itibaren yüzde 80-90 civarında gerçekleşiyor.

Yeni modelle fark açıldı

FAO Gıda Fiyat Endeksi ile TÜİK Gıda Fiyat Endeksini Eylül 2021’de 100’e eşitleyerek Euronews’in yaptığı hesaplamalara göre fiyat değişimi net olarak ortaya çıkıyor. Temmuz 2021’de dünya ve Türkiye’de gıda fiyatları eşit ve 100 birim olarak alınarak yapılan hesaplamayla ekim ve kasım aylarında fiyatlar birbirine yakın seyrederken Aralık 2021’den sonra fark açılmaya başlıyor. Bir sene önce dünyada ve Türkiye’de gıda fiyatları 100 iken Eylül 2022’de dünyada 103.8 birime; Türkiye’de ise 192.4 birime çıkıyor. Farkın “Yeni ekonomi modeli” sonrası ortaya çıkması da dikkat çekiyor.