Kıyılarda çürüyen varillerde radyoaktif atık tehlikesi

ABD merkezli UC Santa Barbara’daki araştırmacılar başlangıçta varillerin zehirli pestisit diklorodifeniltrikloroetan (DDT) içerdiğini düşündüler ancak çarşamba günü Çevre Bilimi ve Teknolojisi dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre yeni bulgular, bunların trityum ve karbon-1 taşıyabileceğini ortaya koydu.

Araştırma ekibi lideri David Valentine, Los Angeles Times’a verdiği demeçte, “Bu klasik bir kötü-daha kötü durumudur. Potansiyel düşük seviyeli radyoaktif atıklarımızın deniz tabanında öylece durması kötü bir şey. DDT bileşiklerinin deniz tabanının geniş bir alanına endişe verici konsantrasyonlarda yayılmış olması daha da kötü.” dedi.

Bilim insanlarına göre, hastaneler, laboratuvarlar ve diğer endüstriyel işletmelerde zehirli kimyasal varillerini ve radyoaktif atıklarını okyanuslara atmak 1940’lara kadar uzanan standart bir uygulamaydı.

Şirketlerin bu görevi yerine getirmek için izne ihtiyacı vardı ve bunu yalnızca kıyıdan 241 km kadar uzaktaki belirlenmiş alanlarda yapmalarına izin veriliyordu.

KURALLARA UYGUN DAVRANILMAMIŞ

Okyanusa radyoaktif kimyasallar sızdıran varillerin toplam sayısı hâlâ bir gizem ancak Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın hazırladığı bir harita, “ABD tarafında Pasifik Okyanusu’na 56.000 varilden fazla radyoaktif atığın atıldığını” gösteriyor.

Bildirilen izotoplardan bazıları (trityum gibi) son birkaç on yılda çürümüş olabilir ancak bilim insanları başka hangi tehlikeli maddelerin gizlice atılmış olabileceğinden hala emin değiller.

Woods Hole Oşinografi Enstitüsü’nden kıdemli bilim insanı ve Deniz ve Çevresel Radyoaktivite Merkezi direktörü Ken Buesseler, “Okyanusların bir çöplük çözümü olarak sorunu, oraya bir kere vardığında geri dönüp onu alamamanızdır. Örneğin bu 56.000 varili asla geri alamayacağız.” dedi.

1972’de yasaklanan DDT’nin bir dizi deniz hayvanına kadar izlendiği ve Kaliforniya deniz aslanlarında bulunan agresif bir kanserle bağlantısı olduğu belirlendi.

Suçlu şirketlerin varillerle uğraşmadığı, zehri doğrudan okyanusa attığı da ortaya çıktı.

2020 yılında varillerin bulunmasından bu yana deniz tabanına yapılan düzinelerce geziden sonra araştırmacılar hâlâ çöp sahasının sınırlarının ne kadar geniş olduğundan emin değiller.

Çeşitli veriler, atık boşaltmakla görevli şirket olan California Salvage’in, kıyıdan 241 km açıktaki sınıra ulaşmadan önce kimyasalları denize dökmüş olabileceğini gösteriyor.